Podstawowym celem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego jest nabycie przez zamawiającego odpowiadających jego uzasadnionym potrzebom usług, dostaw lub robót budowlanych. Należy jednak pamiętać, że zamawiający jako uczestnik rynku zamówień publicznych, przy wydatkowaniu środków publicznych zobowiązany jest przede wszystkim do działania zgodnie z szeroko rozumianym interesem publicznym. Chodzi zatem nie tylko o dokonywanie zakupów, których rolą jest umożliwienie mu bieżącej działalności i realizacji wyznaczonych prawem zadań, ale i o takie dysponowanie powierzonymi środkami, które będzie pozytywnie wpływać na gospodarkę, sytuację społeczną oraz środowisko naturalne.
Ustawodawca przewidział mechanizmy pozwalające na wykluczenie z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego wykonawców, których działalność przyniosła szkody środowiskowe.
Zgodnie z art. 109 ust. 1 pkt 2 PZP zamawiający może wykluczyć z postępowania wykonawcę, który naruszył obowiązki w dziedzinie ochrony środowiska, prawa socjalnego lub prawa pracy:
- będącego osobą fizyczną skazanego prawomocnie za przestępstwo przeciwko środowisku, o którym mowa w rozdziale XXII Kodeksu karnego lub za przestępstwo przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, o którym mowa w rozdziale XXVIII Kodeksu karnego, lub za odpowiedni czyn zabroniony określony w przepisach prawa obcego,
- będącego osobą fizyczną prawomocnie ukaranego za wykroczenie przeciwko prawom pracownika lub wykroczenie przeciwko środowisku, jeżeli za jego popełnienie wymierzono karę aresztu, ograniczenia wolności lub karę grzywny,
- wobec którego wydano ostateczną decyzję administracyjną o naruszeniu obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska, prawa pracy lub przepisów o zabezpieczeniu społecznym, jeżeli wymierzono tą decyzją karę pieniężną.
Ponadto zgodnie z art. 109 ust. 1 pkt 3 PZP wykluczony może zostać także wykonawca, jeżeli urzędującego członka jego organu zarządzającego lub nadzorującego, wspólnika spółki w spółce jawnej lub partnerskiej albo komplementariusza w spółce komandytowej lub komandytowo-akcyjnej lub prokurenta prawomocnie skazanego za przestępstwo lub ukarano za wykroczenie, o którym mowa w dwóch pierwszych wskazanych wyżej punktach.
Opisane w art. 109 PZP wykluczenia mają jednak charakter fakultatywny – zamawiający może, lecz nie musi wskazywać tych przesłanek w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia. Podkreślenia wymaga to, że gdy zamawiający zdecyduje się jednak przewidzieć takie przesłanki wykluczenia w dokumentach zamówienia i wystąpi okoliczność je uzasadniająca, obligatoryjnie należy wykluczyć każdego wykonawcę, do którego przesłanki te znajdą zastosowanie.
Autor: apl. radcowski Klaudia Mańka