Jeden z czytelników bloga zwrócił się do mnie następującym problemem:
„Jestem Wykonawcą, który złożył ofertę w postępowaniu. Otrzymaliśmy informację w dniu dzisiejszym o wyborze naszej oferty jako najkorzystniejszej. Chcemy zrezygnować z podpisania umowy, gdyż niedoszacowaliśmy wartości zamówienia. Nasza kwota jest o 27% niższa od pozostałych oferentów. Czy jest możliwość uchylenia się od zawarcia umowy bez utraty wadium?”.
W odpowiedzi na to pytanie należy powołać się na art. 98 ust. 6 pkt 2 i 3 PZP: Zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami, a w przypadku wadium wniesionego w formie gwarancji lub poręczenia, o których mowa w art. 97 ust. 7 pkt 2-4, występuje odpowiednio do gwaranta lub poręczyciela z żądaniem zapłaty wadium, jeżeli
2) wykonawca, którego oferta została wybrana:
a) odmówił podpisania umowy w sprawie zamówienia publicznego na warunkach określonych w ofercie,
b) nie wniósł wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy;
3) zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy, którego oferta została wybrana.
Biorąc pod uwagę powyższe, po wyborze oferty najkorzystniejszej Zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami, jeżeli wykonawca odmawia podpisania umowy na warunkach określonych w ofercie. Uprawnienie to aktualizuje się w przypadku wyraźnej odmowy podpisania przez wykonawcę umowy. Ponadto, przypadkiem uprawniającym zamawiającego do zatrzymania wadium jest sytuacja, w której zawarcie umowy stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy, którego oferta została wybrana. Jak zauważyła KIO w wyroku z dnia 4 stycznia 2012 r., sygn. akt KIO 2752/11 ustawodawca wyraźnie wskazał, że tak określona przesłanka zatrzymania wadium związana jest z wykonawcą – tak z jego określonymi działaniami, jak i zaniechaniami, które doprowadziły do sytuacji, w której niemożliwe jest zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego. Wśród przyczyn leżących po stronie wykonawcy wymienia się m.in. utratę wymaganych uprawnień, niedopełnienie formalności wymaganych przed zawarciem umowy, niewykazanie dostatecznego umocowania do zawarcia umowy, pomimo wezwań zamawiającego do usunięcia braków umocowania.
Uchylaniem się od zawarcia umowy będzie zatem nie tylko odmowa podpisania umowy (art. 98 ust. 6 pkt 2 lit. a PZP), która jest tożsama ze stanowiskiem podjętym świadomie przez wykonawcę i przekazanym do wiadomości zamawiającego, lecz także wszelkie przyczyny leżące po jego stronie uniemożliwiające zawarcie umowy (art. 98 ust. 6 pkt 3 PZP). Przykładami uchylania się od zawarcia umowy będą:
1) nieusprawiedliwiona bierność wykonawcy, w tym nieusprawiedliwione niestawienie się
w umówionym terminie zawarcia umowy,
2) nieusprawiedliwione niedysponowanie odpowiednim umocowaniem,
3) nieprzedłożenie dokumentów wymaganych dla zawarcia umowy,
4) brak współdziałania wymaganego dla zawarcia umowy.
Podsumowując, jak wynika z przepisów- na tym etapie postępowania (czyli po wyborze oferty Wykonawcy jako najkorzystniejszej oferty)- co do zasady nie ma możliwości uchylenia się od zawarcia umowy przez Wykonawcę bez utraty wadium.
Niemniej jednak, wskazuję, że np. gdyby termin podpisania umowy przypadał po terminie związania ofertą to co do zasady upływ terminu związania ofertą skutkuje brakiem istnienia po stronie wykonawcy zobowiązania do zawarcia umowy na warunkach określonych w złożonej ofercie. Wykonawca zatem, może wówczas odmówić podpisania umowy w zasadzie bez ryzyka utraty wadium.
Autor: apl. radcowski Klaudia Mańka